Dzieje szkoły w Śmiałowicach
| <<< powrót | zdjęcia klasowe i szkolne >>> |
Na terenie wsi przez kilka stuleci funkcjonowała szkoła. Wiejskie szkoły na obszarze Dolnego Śląska działały już w XIV wieku, jednak wzmianki o nich z tego okresu są raczej znikome. Najprawdopodobniej przy istniejącym już wtedy kościele w Śmiałowicach funkcjonowała także tzw. szkoła parafialna, gdyż na owe czasy była to bardzo duża wieś – największa w ówczesnym księstwie świdnickim. Jednak znaczący rozwój oświaty na śląskich wsiach nastąpił w dopiero w XVI wieku za sprawą ruchu reformatorskiego, kiedy to zarówno protestanci, jak i katolicy zainteresowani byli zakładaniem szkół przy każdej parafii. W Śmiałowicach dominowali wówczas protestanci, zatem prawdopodobne jest, że do czasów wojny trzydziestoletniej, funkcjonowała tu szkoła ewangelicka. Długie lata tej wojny oraz ruch kontrreformatorski zahamowały rozwój szkolnictwa protestanckiego, gdyż wraz z parafiami ewangelickimi usunięto działające przy nich szkoły parafialne.
Dopiero w drugiej połowie XVII wieku – po zakończeniu działań wojennych – rozpoczęto stopniową odbudowę szkolnictwa na Śląsku, tym razem w oparciu o sieć parafii katolickich. W Śmiałowicach taka szkoła zaczęła działać wraz z przybyciem jezuitów. Znalazła siedzibę w pomieszczeniach zajmowanego przez nich pałacu.
Sto lat później, w wyniku ogłoszenia w roku 1765 ustawy szkolnej dla katolików na Śląsku, znacznie wrosła ilość szkół ludowych na tym terenie i podniósł się poziom nauczania, jednak wciąż nie było to nauczanie powszechne. Szkoły ludowe były płatne, a nie wszystkich rodziców stać było na takie opłaty. Ponadto dzieci wiejskie wykorzystywane były przy pracach polowych i wypasie bydła, zatem do szkoły uczęszczały nieregularnie, często tylko w miesiącach zimowych.
Jednak istnienie szkoły ludowej w Śmiałowicach oraz jej nieprzerwane funkcjonowanie przez dziesiątki lat potwierdzają źródła historyczne z lat 1785, 1825 i 1840, które podają, że w Śmiałowicach istniała szkoła katolicka z nauczycielem, zaś dzieci protestanckie uczęszczały do szkoły w pobliskich Gołaszycach, gdzie od 1743 roku funkcjonowała szkoła ewangelicka. W drugiej połowie XIX wieku, w latach 1865–1870, na potrzeby wciąż rozwijającej się szkoły katolickiej w Śmiałowicach wybudowano nowy, piętrowy budynek szkolny. Na parterze budynku znajdowały się dwie duże izby przeznaczone na klasy, natomiast piętro przeznaczono na mieszkanie dla nauczyciela.
Dzieci protestantów uczęszczały wtedy do szkoły ewangelickiej w Pankowie. Dopiero na kilka lat przed II wojną światową szkoła w Śmiałowicach została przekształcona w szkołę ogólną dla dzieci obydwu wyznań. W roku 1936 uczęszczało do niej 28 dzieci, z tego zaledwie 11 ze Śmiałowic. Pozostałe dzieci pochodziły z okolicznych wiosek: Pankowa, Gołaszyc, Klecina i Kraskowa. Wszystkie chodziły do szkoły piechotą.
Pierwsza powojenna szkoła polska w Śmiałowicach (wówczas zwanych jeszcze Śmiłowicami) powstała w październiku 1945. Rozpoczęła w niej naukę grupa 12 śmiałowickich dzieci. W styczniu dołączyły do nich dzieci z sąsiedniego Pankowa, Gołaszyc i Klecina. Szkoła liczyła wtedy 6 klas i prowadziły ją dwie nauczycielki. Pierwszy powojenny rok szkolny w czerwcu 1946 zakończyło 52 uczniów.
W latach późniejszych szkoła wciąż się rozwijała – przybywało dzieci, przybywało klas i w latach 60. doszło do tego, że z braku miejsca w budynku szkolnym szkoła korzystała także z pomieszczeń w pałacu.
Przez krótki okres, w latach 1957–1964, funkcjonowała tu także Szkoła Rolnicza.
Powojenne dzieje szkoły były ściśle związane z reformami systemu oświaty w Polsce – przechodziła kolejne reorganizacje, w latach 60. stając się pełną szkołą ośmioklasową, w latach 70. zredukowaną do sześcioklasowej, a w latach 90. w śmiałowickiej szkole pozostały już tylko 3 klasy młodsze.
Kilkusetletnia historia śmiałowickiej szkoły definitywnie zakończyła się w roku 1998. Uczniowie zostali przeniesieni do nowopowstałej Szkoły Gminnej w Marcinowicach, a wiejska Szkoła Podstawowa w Śmiałowicach została zamknięta. W latach późniejszych w poszkolnym budynku znalazła siedzibę Świetlica Wiejska.
Tekst: Lucyna Szpilakowska
Nauczycielki przed budynkiem szkoły: Maria Korycka-Białas i Stanisława Sadaj z córką Jagodą
Legitymacja służbowa nauczycielki Publicznej Szkoły Powszechnej w Śmiałowicach, Marii Koryckiej (Białas)
Józef Sadaj z pierwszymi absolwentami polskiej szkoły w Śmiałowicach w czerwcu 1947
Zakończenie roku szkolnego 1949/50 - klasa III z nauczycielką Stanisławą Sadaj
Uczniowie klasy I w roku 1953 z panią Stanisławą Sadaj
Budynek szkoły katolickiej w latach 20. XX wieku
Polub tę stronę
