Zasoby gospodarcze wsi na przestrzeni wieków
Od wieków Śmiałowice należały do najbogatszych wsi w okolicy, o czym świadczy zarówno obecna struktura wsi jak i pozostałości dawnych obiektów gospodarczych.
W XIV w., po przeniesieniu wsi na prawo niemieckie, na terenie Śmiałowic osadzono aż 50 chłopów - kolonistów z Zachodu Europy i już pod koniec XIV wieku powstał tu młyn wodny.
W tamtych czasach Śmiałowice słynęły z hodowli ryb. Na terenie wsi istniało kilka stawów, największe z nich znajdowały się pomiędzy Śmiałowicami i Klecinem. Stawy rybne zarybiano rokrocznie 130 kopami karpi.
Ponadto dobro rycerskie wysiewało 16 małdratów zboża, co oznaczało, że uprawiano około 300 morg ziemi, czyli ok. 200 ha.
(małdrat był miarą pojemności ciał sypkich, równał się 3 beczkom o pojemności 660 litrów;
morga obejmowała obszar 6550 m2, na hektar przypadało ok. 1,5 morgi.)
W XVI wieku, na terenie wsi zamieszkiwali jeszcze bogaci chłopi, czyli kmiecie.
W 1576 roku Daniel Zedlitz / Seidlitz był właścicielem 50 chłopów i 33 łanów.
W czasie wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648) folwark i gospodarstwa chłopskie opustoszały, a majątek podupadł i w roku 1652 został wykupiony przez cesarza Ferdynanda, a następnie 26 maja tego samego roku został przekazany aktem darowizny kolegium jezuickiemu w Świdnicy.
Jednym z ważniejszych źródeł dochodu jezuitów, pochodzącym z otrzymanego od cesarza majątku był śmiałowicki browar, bowiem źródła historyczne podają, że w roku 1666 karczmarze świdniccy zwracali się z prośbą do rektora świdnickich jezuitów, który na dziedzińcu kościelnym prowadził wyszynk piwa ze Śmiałowic, aby tego zaprzestał.
W roku 1680 jezuici rozpoczęli trwającą kilkanaście lat przebudowę starego śmiałowickiego dworu na pałac w stylu barokowym, zaś w roku 1681 za sumę 1500 guldenów odbudowali, znajdujący się w pobliżu pałacu browar, zniszczony przez powódź.
Karczmarze świdniccy przez wiele lat toczyli w mieście nieustanną walkę z osobami duchownymi, które posiadały przywilej warzenia i sprowadzania piwa na własny użytek. W przypadku wyszynku piwa prowadzonego przez jezuitów, karczmarze prosili radę miejską w Świdnicy, o wydelegowanie kilku osób do przełożonego jezuitów z prośbą o zaprzestanie tego procederu. Jednak wszystkie te wysiłki okazały się bezowocne, gdyż jeszcze w roku 1754 r. do rady miejskiej wpływały skargi na rektora jezuitów, który nie tylko sprowadzał piwo ze Śmiałowic na własne potrzeby, lecz także "sprzedawał go kuflami i całymi beczkami."
Piwo produkowane w Śmiałowicach było bardzo dobrej jakości i cieszyło się tak dużym powodzeniem wśród lokalnych smakoszy, że w celu ochrony interesów świdnickich browarników i karczmarzy, na ich prośbę rada miasta wydała zakaz sprowadzania go do Świdnicy.
Podobny zakaz został wydany w sprawie ryb pochodzących ze śmiałowickich stawów.
Śmiałowickie stawy: 
W roku 1688 jezuici dokonali nasadzeń 300 drzewek owocowych i 3500 sztuk gatunku wierzby nadającej się do wyplatania koszyków – wszystko z myślą o poprawieniu jakości życia tutejszych mieszkańców i podniesienia dochodowości tutejszego majątku.
W 1698 r. w pobliżu pałacu dobudowano stajnie, a w 1702 do rezydencji doprowadzono wodociąg.
W 1728 r. nastąpiła ponowna przebudowa browaru, którego bardzo głębokie i obszerne piwnice były szeroko znane. W najgłębszej z piwnic znajdowało się ujęcie wody źródlanej, które dostarczało szczególnie dobrej wody.
W 1785 r. Śmiałowice liczyły 195 mieszkańców, a zamieszkiwało je 20 zagrodników i 9 chałupników.
Źródła historyczne podają, że ok. roku 1825, gdy wieś należała do kuratorium szkolnego w Świdnicy, na terenie Śmiałowic znajdowała się szkoła z nauczycielem, browar, 2 gorzelnie, okresowo pracująca cegielnia oraz młyn wodny.
W 1829 roku śmiałowicki majątek nabyła pani Karolina Henrietta Barchewitz, następnie posiadłość przeszła w ręce jej synów, Gustava, Ewalda i Oskara Barchewitzów, zaś według książek adresowych z 1886 r. i z 1894 r. majątek liczący wtedy 242 ha należał do Arthura Barchewitza. W skład majątku wchodził również Klecin, Stefanowice i Marcinowice.
W połowie XIX w. majątek liczył 240 ha ziemi, w tym 160 ha upraw, 17 ha łąk i pastwisk oraz 50 ha lasów. W gospodarstwie hodowano popularne na Śląsku merynosy oraz trzodę chlewną.
Od drugiej połowy XIX w. dużego znaczenia nabrała uprawa ziemniaków i buraków cukrowych. Odbiorcami tych ostatnich była niewielka cukrownia w pobliskim Klecinie, założona przez właściciela śmiałowickich dóbr, Artura Barchewitza, która funkcjonowała od 1848 roku do lat 40. XX wieku.
Na początku XX w. uprawa buraków została jeszcze bardziej zintensyfikowana. Areał upraw powiększono do 277 ha.
W 1905 r. dobra śmiałowickie o powierzchni 251 ha były własnością dr Wictora Barchewitza oraz Georga Barchewitza.
W okresie gdy dobra śmiałowickie pozostawały w posiadaniu rodziny Barchewitz, do majątku należał także browar i gorzelnia oraz miejscowy młyn wodny.
Trzeba podkreślić, że Śmiałowice są jedną z nielicznych wsi na Śląsku, w której młyn wodny funkcjonował nieprzerwanie od kilku wieków.
W czasach powojennych młyn stanowił własność Państwowych Zakładów Zbożowych. W roku 1999 został sprzedany prywatnemu przedsiębiorstwu „Mediagran”, które po dziesięciu latach „gospodarowania” doprowadziło go do upadłości i ruiny.
Niegospodarny właściciel zdołał doprowadzić do zupełnego zniszczenia unikatowych już, zabytkowych maszyn i urządzeń młynarskich. Zburzone zostały także niektóre zabytkowe budynki gospodarcze. Młyn w Śmiałowicach bezpowrotnie przestał istnieć pod koniec lutego 2010 r., gdy ostatnie zabytkowe młyńskie maszyny opuszczały teren młyna. Zdemontowane w barbarzyński sposób, zostały wywiezione na składowisko złomu w Marcinowicach.
Współcześnie wieś Śmiałowice kontynuuje historyczne tradycje niewielkiej, ale zamożnej wsi. Przez wiele lat funkcjonowały tu fermy drobiarskie oraz zakład obróbki drewna, kiedyś spółdzielcze – obecnie sprywatyzowane.
Od 1973 roku kontynuuje swoją działalność Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Odnowa”.
W ostatnich latach powstały tu też inne prywatne firmy produkcyjne, jak HaGe, Best-Pack czy Beyster International.
Tekst: Lucyna Szpilakowska
Polub tę stronę
